Gdańsk Miasto Literatury

Czym jest projekt Gdańsk Miasto Literatury?

To nowe zobowiązanie kulturalne Gdańska, które wynika z przekonania, że kultura książki, a także osoby tworzące literaturę i z niej korzystające w obliczu obecnych trendów kulturowych potrzebują systemowego wsparcia i zasługują na nie. I że do skutecznej realizacji tego zadania potrzebny jest osobny namysł i unikalna strategia.

Czemu Gdańsk chce szczególnie wspierać akurat pole literatury?

Bo miasto się samo nie opowie. Bo miasto nie może pozwolić, żeby jego opowieść się zestarzała, żeby przestała być atrakcyjna. Bo opowieść miasta to jego tożsamość, a o tożsamości nie opłaca się zapominać. Bo mądra inwestycja w kapitał kulturowy zawsze przekłada się na wartości społeczne i jest jednym z najbardziej wydajnych akceleratorów sukcesu ekonomicznego.

Co chcemy zrobić?

Chcemy pomóc wzajemnie zobaczyć się ludziom literatury i wspólnie z nimi zastanowić się nad najskuteczniejszymi sposobami wspierania gdańskiego pola literackiego. Chcemy wspierać życie literackie i integrować środowiska twórcze Gdańska. Chcemy sprawić, żeby artyści przyjezdni czuli się tutaj dobrze. Chcemy razem napisać aplikację Gdańska do sieci Miast Kreatywnych UNESCO w dziedzinie literatury.

Jak chcemy to zrobić?

Odbędą się konsultacje środowiskowe (najbliższe spotkanie już w maju). W październiku br. uruchomiony zostanie serwis online poświęcony wydarzeniom literackim w Gdańsku. Przygotowane zostaną wspólne dla gdańskich wydarzeń ogólnopolskie kampanie promocyjne. Nawiązane zostaną relacje międzymiastowe i międzynarodowe. Powstanie aplikacja do sieci Miast Kreatywnych, której celem będzie przyznanie Gdańskowi tytułu Miasta Literatury UNESCO.

Kto realizuje projekt?

W 2022 roku projekt realizuje Gdańska Galeria Miejska, a nadzoruje pełnomocnik prezydenta ds. programu Gdańsk Miasto Literatury. Pełnomocnik prezydenta odpowiada także merytorycznie za przygotowanie aplikacji do Sieci Miast Kreatywnych UNESCO oraz za nadzór programowy nad rekonstrukcją i adaptacją do nowych funkcji dawnego Zespołu Sierocińca. Biuro projektu będzie docelowo zatrudniać trzy osoby.

Jak projekt będzie finansowany?

Środki na uruchomienie projektu pochodzą z budżetu kulturalnego Gdańska. Zostały przesunięte z budżetu programowego i wynagrodzeń oddziału Dom Chodowieckiego i Grassa (oddział GGM), którego działalność w związku z rozpoczętym procesem inwestycyjnym i przekazaniem na ten cel obiektu przy ul. Sierocej w tym roku i w latach kolejnych nie będzie kontynuowana. Planowane jest także współfinansowanie projektu Gdańsk Miasto Literatury ze źródeł zewnętrznych.

Co się wydarzyło/wydarzy w najbliższym czasie?

15 kwietnia 2022 Gdańska Galeria Miejska podpisała umowę na realizację w 2022 zadania celowego pn. „Gdańsk Miasto Literatury”.  

4 maja 2022 DRMG na podstawie zaktualizowanych założeń funkcjonalnych ogłosiła przetarg na realizację zadania projektowego „Przywrócenie wartości siedemnastowiecznemu Zespołowi Sierocińca w Gdańsku z konserwacją i rekonstrukcją zabytku oraz adaptacją budynków i terenu dawnej instytucji do nowych funkcji – kultury i turystyki”, które ma umożliwić zakończenie prac projektowych i realizację III etapu inwestycji. 

9 maja 2022 otwarte zostały koperty z ofertami przetargowymi na realizację I etapu tej inwestycji.

16 maja rozpoczyna pracę koordynator projektu i uruchamiane jest biuro projektu, a także kontaktowa strona www (miasto.literatury.pl). 

8 i 15 czerwca odbędą się konsultacje środowiskowe.

Jaki jest cel działania Sieci Miast Kreatywnych UNESCO?

Zgodnie z deklaracją programową Sieci, najważniejsze jej cele, to:

– wzmocnienie międzynarodowej współpracy między miastami, które postrzegają kreatywność jako kluczowy czynnik swojego rozwoju;

– inspirowanie i wspieranie inicjatyw prowadzących do uczynienia kreatywności podstawowym składnikiem rozwoju miast poprzez współpracę podmiotów prywatnych, publicznych i pozarządowych;

– wspieranie tworzenia, produkcji i dystrybucji wydarzeń, dzieł i usług kulturalnych;

– zwiększenie dostępności i uczestnictwa w kulturze środowisk i osób defaworyzowanych;

– kompleksowe włączenie kultury i przemysłów kreatywnych w zakres działania miejskich planów strategicznych.

Miejsce dla literatury

Na docelową lokalizację realizacji programów literackich władze Gdańska zamierzają przeznaczyć zabytkowy Zespół Sierocińca (ul. Sieroca 6 i 8), który stanie się siedzibą przyszłego Domu Literatury.

Nastąpiła już zmiana nazwy inwestycji „Dom Daniela Chodowieckiego i Guntera Grassa” na: „Przywrócenie wartości siedemnastowiecznemu Zespołowi Sierocińca w Gdańsku z konserwacją i rekonstrukcją zabytku oraz adaptacją budynków i terenu dawnej instytucji do nowych funkcji – kultury i turystyki”.

Trwają uzgodnienia nt. zapewnienia inwestycji ciągłości finansowania na lata 2024-2026: etap II i III.

Prowadzona jest korekta programu funkcjonalno-użytkowego pod kątem funkcji rezydencyjnej i rezygnacji z części funkcji wcześniejszego projektu.

Rozpoczynają się prace nad przygotowaniem scenariusza wystawy stałej.

Otwarcie Domu Literatury przy Sierocej planowane jest w roku 2026.

Nowy pomysł na Lwi Zamek

W związku z zakończeniem działalności Federacji Rosyjskiej w pomieszczeniach przy ul. Długiej 35 władze Gdańska podjęły decyzję, aby udostępnić część dawnego Domu Rosyjskiej Kultury i Nauki na działalność projektu Gdańsk Miasto Literatury i uruchomić w tym miejscu osobny projekt społeczny i artystyczny pn. „Wolne Słowo”, który w roku 2022 poświęcony zostanie w przeważającej części współpracy kulturalnej z twórcami z Ukrainy.

Wolne Słowo. Autorzy przeciw autokracji
międzynarodowy projekt społeczno-artystyczny
wolneslowo.com

Projekt Wolne Słowo jest istotnym elementem programu kulturalnego Gdańska, który w r. 2023 zamierza przystąpić do sieci miast kreatywnych UNESCO w dziedzinie literatury. Nazwa tego projektu nawiązuje zarówno do tradycji Wolnego Miasta Gdańska, jak i do kluczowej dla budowania współczesnych relacji społecznych problematyki wolności słowa (wolności twórczej, prawa do prawdy) jako fundamentalnej wartości ekosystemu demokratycznego, a jednocześnie podstawowego narzędzia przeciwstawiania się propagandzie i dezinformacji, które napędzają reżimy autorytarne. Nazwa Wolne Słowo nawiązuje także do zniszczonego przez Rosjan legendarnego charkowskiego Domu Słowo, „pomnika” awangardy i wolności twórczej, który jako reprezentujący skazaną przez agresora na eksterminację kulturę ukraińską stał się jedną z pierwszych ofiar machiny wojennej Putina.

Wolne Słowo to projekt zorientowany przede wszystkim na literaturę, podkreślający jej społeczną przydatność w budowaniu szacunku do praw człowieka i praktycznych umiejętności samodzielnego, krytycznego myślenia, a przez to wspierający odporność na propagandę, na systemowe pranie mózgu, wychowanie do obojętności i tresowanie do nienawiści.

Wolne Słowo polegać będzie w praktyce na stworzeniu w najbardziej prestiżowej lokalizacji Głównego Miasta nowego miejsca dialogu artystycznego: księgarni, czytelni, klubu literackiego z programem spotkań z pisarzami i tłumaczami; Wolne Słowo będzie także centrum organizacji nowego (i rozwijanego: ICORN) programu rezydencyjnego, programów współpracy artystycznej (ze szczególnym naciskiem na współpracę polsko-ukraińsko-białoruską), programu wydawniczego, a także redakcją serwisu online poświęconego literaturze.

Działania ciągłe i najważniejsze wydarzenia projektu będą realizowane w pomieszczeniach na parterze i na pierwszym piętrze budynku przy ulicy Długiej 35, gdzie przez ponad 60 lat mieścił się tzw. Dom Rosyjski. Pierwsze wydarzenia zaplanowane w ramach programu Wolne Słowo odbędą się jeszcze w roku 2022 (lokal po opuszczeniu przez Rosjan wymaga remontu). Za program Wolne Słowo odpowiedzialny będzie Marcin Hamkało, pełnomocnik prezydenta Gdańska. Kuratorką jesiennego programu polsko-ukraińsko-białoruskiego w r. 2022 będzie Anna Łazar. Operatorem programu na zlecenie Miasta Gdańska zostanie Gdańska Galeria Miejska.

Jak się włączy?

Biuro projektu Gdańsk Miasto Literatury od połowy maja br. działać będzie w pomieszczeniach przy ul. Szerokiej 37 (Gdańska Galeria Güntera Grassa). Biurem projektu od połowy maja br. kierować będzie:

dr Marta Flakowicz-Szczyrba

tel. komórkowy: 573 083 067, e-mail: literatura@ggm.gda.pl.

Wszelkie propozycje i pytania można już teraz przesyłać pod adresem: miasto@literatury.pl

Więcej informacji o projekcie znaleźć można na stronach www Gdańskiej Galerii Miejskiej www.ggm.gda.pl