Zapraszamy na spotkanie filmowe dot. wystawy Mariusza Warasa „Mobilki”, zatytułowane „O krytyczności”.
Prowadzący: Piotr Szymon Mańczak oraz Piotr Tadeusz Mosur
Gość specjalny: prof. Grzegorz Klaman
Cześć 1:
→ https://youtu.be/qotnMo__pNw
Część 2:
→ www.youtube.com/watch?v=AOBOC1aN_NY
„O krytyczności”
Czym jest odpowiedzialność artysty? Do czego artysta powinien widzów skłaniać czy namawiać?
Najkrócej – do krytycznego myślenia.*
W czasie, gdy zagrożenia stają się coraz bardziej realne, uświadamiając że problemy Innego stają się naszymi, istnieje wysokie prawdopodobieństwo przebudzenia ze snu, który dotąd spowijał społeczeństwa przyzwyczajone do niezauważania, pomijania, banalizowania problemów, które wszakże zawsze mogły nas dotknąć; ważne by przebudzenie nie przyszło za późno.
W czasie braku bezpośredniego zagrożenia, sztuka zaangażowana zdaje się niezauważalnym barometrem wiszącym na ścianie w dali pokoju podczas karnawału, uświadamiając sobie jednak, że każdy karnawał jest jedynie przejściowym czasem, nigdy nie powinniśmy tegoż barometru lekceważyć, nawet poprzez traktowanie jako eksponatu z muzeum techniki, tym bardziej, że jego wskaźniki mają możliwość dostosowania do nowych problemów, bądź wskazywania tych, które stoją przed nami już od dawna.
Wykluczenie płciowe, rasowe, również to ze względów ekonomicznych, problemy związane z klimatem, uwikłaniem w systemy symboliczne, tożsamością czy te, szczególnie modne ostatnio, związane z pojęciem biowładzy (nie zapominajmy, że system bezpieczeństwa pozostaje systemem) Andrzej Wajda w jednym z ostatnich wywiadów wyraźnie podkreślił istotność krytycznego podejścia w sztuce. O czym nam to mówi? Ten, zdawać by się mogło, pierwszy głos polskiego kina zaskoczył Polaków, którzy sztukę krytyczną kojarzą jako konfliktogenną, zbudowaną na skandalach, kontrowersyjną, co zupełnie nie pasowało do reżysera, który w ostatnich latach przyzwyczaił nas do filmowania sielankowych dworków polskich rodem z lektury. Gdy jednak uświadomimy sobie, że wykluczenie może dotknąć każdego a „abiekt” nie dotyczy jedynie ekskrementów staniemy na dobrej drodze do pojęcia, że sztuka krytyczna, wraz ze swoimi tezami jest niczym innym jak jedynie zaangażowaniem w problematykę zakorzenioną w bezpośrednich dogmatach egzystencji a jej najbardziej huczne przejawy są nie tyle chęcią wywołania skandalu co poruszaniem stabuizowanych prawd, które, gdy wypowiadane, sieją ferment i niezgodę.
Jednak pojawiają się nowe pytania, jak choćby co spowodowało, że w Polsce wyodrębnił się tak klarowny nurt oparty o kontestacje, który zdominował scenę artystyczną? Czy była to reakcja na zniesienie cenzury? Odpowiedź na nowe problemy, które pojawiły się wraz z otwarciem żelaznej kurtyny? Charakterystyka Polaków? Może rację ma T. Plata wysnuwając hipotezę, że teoria abiektu nabiera w Polsce zgoła innego charakteru przez nasiąknięcie politycznego fundamentu tradycją romantyczną? W której figura wyrzutka jest niezwykle istotną, co mogło pomóc w zawiązaniu nowego ruchu zaangażowanych.
Ten potencjalny zaczyn powstania sztuki krytycznej musiał wpłynąć również na jej późniejszy odbiór, biorąc pod uwagę metodykę, która niejednokrotnie zmuszała do głębokiego zanurzania pracy w porządku symbolicznym, co zawsze jest brzemienne w konsekwencje, dlatego chirurgiczna precyzja dla pozyskania argumentów powinna być jej domeną, a samo ich zbieranie, podobnie jak przypadku prawdy, jest nie tylko bolesne ale również trudne, ze względu na to, że są głęboko ukryte.
Czy o dzisiejszych postawach krytycznych w sztuce możemy wyrażać się podobnie?
Piotr Tadeusz Mosur
* Fragment przemówienia wygłoszonego przez Krzysztofa Warlikowskiego 5 grudnia 2018 r. w Parlamencie Europejskim z okazji wręczenia Prix du livre européen (Europejskiej Nagrody Książkowej).
Grzegorz Klaman — artysta wizualny, rzeźbiarz, performer,; założyciel lub współzałożyciel Galerii Wyspa, Otwartego Atelier, Fundacji Wyspa Progress, Art Labu; Jeden z czołowych przedstawicieli polskiej sztuki krytycznej lat 90. Obecnie jego zainteresowania artystyczne koncentrują się na zagadnieniach związanych ze społecznym zaangażowaniem, sztuką polityczną, posthumanizmem, nowymi mediami, bio artem. Jako pedagog związany jest z ASP w Gdańsku, na której kieruje Katedrą Intermediów i Pracownią Działań Transdycyplinarnych. Uczestnik wielu wystaw w kraju i za granicą.
