Eksperyment: Ekslibris

Eksperyment: Ekslibris (17.07-16.10.20)

Wystawa online 12 eksperymentalnych ekslibrisów inspirowanych wybranymi książkami Güntera Grassa, stworzonych specjalnie dla Gdańskiej Galerii Miejskiej przez zaproszonych do projektu artystów. Przy okazji cotygodniowej inauguracji poszczególnych ekslibrisów, będziemy przybliżać Wam sylwetki każdego z artystów, a także przypominać ważne dla nich projekty, w których wzięli udział. Produktem finalnym całego projektu, oprócz wystawy online, będzie kalendarz na rok 2021 ilustrowany powstałymi ekslibrisami i opatrzony komentarzem kuratorskim. Wszystkie powstałe prace trafią do kolekcji Gdańskiej Galerii Miejskiej.

Artyści: Alicja Karska i Aleksandra Went, Tomasz Kopcewicz, Agata Nowosielska, Anna Orbaczewska, Patrycja Orzechowska, Maciek Salamon, Dominika Skutnik, Dorota Walentynowicz, Adam Witkowski, Ania Witkowska, Krzysztof Wróblewski, Marcin Zawicki

Kuratorka: Marta Wróblewska
Projekt animacji: Katarzyna Łygońska
Projekt identyfikacji wizualnej: Patrycja Orzechowska
Udźwiękowienie animacji: Piotr Kaliński

Kuratorka pragnie szczególnie podziękować Dominice Skutnik za impuls do odkrycia potencjału sztuki ekslibrisu i podjęcia próby przeniesienia jej we współczesne realia artystyczne.

Za pochodzącym z łaciny terminem „exlibris” kryje się słowo wielu z nam bardzo bliskie – książka. To ona jest owocem wyobraźni i literackiej aktywności pisarzy, to ona także wielokrotnie wzbogacana jest ilustracjami wykonanymi przez artystów wizualnych, czego najlepszym przykładem jest twórczość obydwu patronów Domu Daniela Chodowieckiego i Güntera Grassa. U Grassa słowa i obrazy powstawały częstokroć z tej samej kreski stawianej rysikiem na kartce. Chodowiecki zaś pozostawił po sobie ogromny zbiór ilustracji do książek zarówno własnych, jak i mistrzów literatury europejskiej, na czele z Goethem i Szekspirem. W trakcie niniejszego projektu, zaprosimy dwunastu artystów do wykonania ekslibrisów do wybranych przez siebie książek Güntera Grassa. Zgodnie z dobrą tradycją, którą na powrót przywołujemy, ekslibrisy zostaną stworzone specjalnie dla instytucji je zamawiającej – Gdańskiej Galerii Miejskiej, stając się jednocześnie częścią jej kolekcji, przedmiotem wystawy internetowej, a także elementem wyjątkowej publikacji.

Ekslibris to nic innego jak charakterystyczny znak własnościowy przynależny do danej książki lub księgozbioru. Posiada formę dalece spersonalizowaną, charakteryzując poprzez poszczególne elementy składowe swojego właściciela, którym mogą być zarówno osoby prywatne, jak też instytucje. Z perspektywy współczesnej powiedzielibyśmy, że ekslibris stanowi formę pokrewną logotypowi bądź imiennej wizytówce. Zawiera bowiem ustalony zestaw informacji identyfikacyjnych, inspirowanych cechami jednostkowymi zamawiającego.

Dzięki wielowymiarowej naturze, sztukę ekslibrisu można by obecnie postrzegać jako interdyscyplinarną. Z perspektywy współczesnej jego formuła staje się coraz bardziej elastyczna, otwarta, eksperymentalna. Jako środek wyrazu artystycznego oferuje dość dużą swobodę jeśli chodzi o inwencję, technikę i styl wykonania. Jego warstwa znaczeniowo-wizualna wynika z głębokiego przemyślenia i trafnego uchwycenia tematu przez autora. Z drugiej strony, jest dowodem smaku i wyrobienia estetycznego zamawiającego, dodając prestiżu księgozbiorowi, który zdecydował się wyróżnić tym wyjątkowym znakiem.

Genezy ekslibrisu upatruje się w heraldyce. Z czasem jednak te wyjątkowe karty wkładane pod okładkę ksiąg nabierały coraz większej finezji artystycznej, a ich nacisk z pragmatycznej funkcji identyfikacyjnej, konsekwentnie przenosił się na jej funkcję estetyczną. Stałym elementem tej dziedziny twórczości pozostało bardzo wnikliwe podejście do właściciela i publikacji, którego rezultatem jest analiza danych charakteryzujących ich tożsamość, uchwycenie istoty zarówno dzieła literackiego, jak i drugiego człowieka bądź instytucji zamawiającej, oraz wynikająca z nich finalna forma wizualna stanowiąca kwintesencję zebranej, zinterpretowanej i kreatywnie przetworzonej wiedzy. W ten sposób sztuka ekslibrisu nabiera dodatkowego wymiaru integrującego wykonawcę z zamawiającym, artystę z kolekcjonerem, sztuki wizualne z literaturą, a w wymiarze naszego projektu także tradycję z nowoczesnością.

Podejmując próbę wskrzeszenia sztuki ekslibrisu, rzucamy zaproszonym twórcom niemałe wyzwanie. Proponowany eksperyment polega na połączeniu form tradycyjnych i niekonwencjonalnych, wypracowaniu autorskich rozwiązań i pomysłów w oparciu o zjawisko historyczne traktowane jako punkt wyjścia, a następnie zinterpretowaniu i przetworzeniu go na język współczesności. Stąd też do udziału w projekcie zapraszamy nie tylko artystów grafików sensu stricto, ale twórców otwartych na nowe nietypowe wyzwania, o szerokich horyzontach artystycznych, nieograniczających swojej twórczości do pojedynczych środków wyrazu. Nasz ekslibris będzie jednocześnie kartą do wklejenia w wybraną książkę, a także osobnym, autonomicznym dziełem sztuki; zintegruje w sobie ciągłość tradycji z nowoczesnym odświeżającym do niej podejściem; spełni funkcję użytkową, informacyjną i estetyczną; będzie znacznikiem interdyscyplinarności; a w końcu i przede wszystkim spotkaniem przy inspirującym i kreatywnym dialogu.


24.07 – Tomasz Kopcewiczhttps://youtu.be/eyT1rC23B4s
31.07 – Marcin Zawickihttps://youtu.be/MFQr9I9UsI8
07.08 – Dorota Walentynowicz  – https://youtu.be/sl4Vwe_IMI0
14.08 – Adam Witkowski – https://www.youtube.com/watch?v=ZGTw-BjMtJ8
21.08 – Agata Nowosielska – https://www.youtube.com/watch?v=RJ-k_–Rp9Y
28.08 – Ania Witkowska – https://www.youtube.com/watch?v=JnuP626IZes
04.09 – Maciej Salamon – https://www.youtube.com/watch?v=S1dNPPRZfTw
11.09 – Alicja Karska & Aleksandra Went – https://youtu.be/z45Is-5uYKM
18.09 – Anna Orbaczewskahttps://youtu.be/8v613MXJTVg

25.09 – Krzysztof Wróblewskihttps://youtu.be/823ryLQzxas
2.10 – Patrycja Orzechowskahttps://youtu.be/Xy–H34IoQ0
9.10 – Dominika Skutnikhttps://youtu.be/Gfcg-ebxQpM