Fallen Into Powerlessness, instalacja audiowizualna w przestrzeni VR
Artyści: Nina Adrjanczyk, Dawid Adrjanczyk
data: 7.12.2020-7.01.2021
Miejsce: Przestrzeń wirtualna dostępna z poziomu przeglądarki internetowej.
Fallen Into Powerlessness to audiowizualna instalacja w środowisku VR, autorstwa duetu Dawid Adrjanczyk–Nina Adrjanczyk. Artyści, sięgając do cyklu utworów poetyckich Güntera Grassa „Zorn, Ärger, Wut” („Gniew, Złość, Furia”), w których pisarz poddaje krytyce radykalne formy buntu, stawiają pytania o dzisiejsze formy sprzeciwu oraz o skuteczność protestu jako metody zmieniania rzeczywistości. Czy złość i gniew, ze swej natury destrukcyjne, mogą zostać odpowiednio skanalizowane, tak aby przerodziły się w pozytywny i konstruktywny czynnik zmiany? Jak mamy ustosunkować się do palących problemów współczesnego świata i jakie powinniśmy wobec nich zająć stanowisko? Instalacja osadzona w przestrzeni VR wciąga odbiorców w świat estetyki protestu, pokiereszowany jednak i odrealniony, któremu towarzyszy generatywna warstwa dźwiękowa. Dźwięki, urywane, przetwarzane na żywo, mieszające się z wypowiadanymi przez syntezator mowy fragmentami poezji Grassa uwypuklają siłę pytania o status imponderabiliów i trwałości dotychczas znanego nam świata.
Koncepcja instalacji
Günter Grass nie krył politycznego zaangażowania i niejednokrotnie dawał temu wyraz w swojej twórczości. Jego bezkompromisowe i nierzadko kontrowersyjne sądy rozpalały poważne dyskusje zataczające szerokie kręgi. Dość wspomnieć słynny wiersz „Was gesagt werden muss” („Co trzeba powiedzieć”), opublikowany pod koniec życia pisarza, który doprowadził nawet do uznania go przez izraelskie ministerstwo spraw wewnętrznych za persona non grata i do objęcia zakazem wjazdu do Izraela.
W drugiej połowie lat 60., jako jeden z nielicznych intelektualistów w RFN, Günter Grass otwarcie sprzeciwił się lewicowym ruchom młodych, podważając ich metody na sprzeciw, wyśmiewając stosowane przez nich formy buntu i rewolucyjnego oporu. Dał temu wyraz w pisanych na przełomie lat 60. i 70. utworach poetyckich, a zwłaszcza w czterech wierszach ujętych pod wspólnym tytułem „Zorn, Ärger, Wut”, które spotkały się z bardzo surową oceną krytyki. W tych utworach Grass zdyskredytował zasadność buntu jako metody realizacji swoich postulatów, ale przede wszystkim krytycznie odniósł się do idealizmu młodych, wytykając mu utopijny i oderwany od realnych okoliczności charakter. Sam jednak pozostawał w gruncie rzeczy socjaldemokratą, bliskie mu były działania dążące do reform i postulaty ekologiczne, ale opowiadał się za polityką małych kroków, a nie rewolucji, tym bardziej nie takiej, której główny mechanizm stanowi gniew.
Zorn, Ärger, Wut, czyli Gniew, Złość i Furia, to siła napędowa kontestacyjnych ruchów rewolucyjnych, także tych dzisiejszych, skupionych na walce o głos, o prawo do decydowania o swoim losie, o wpływ na rządy światowe do podjęcia radykalnych działań na rzecz ratowania klimatu.
Dawid Adrjanczyk i Nina Adrjanczyk, odwołując się do kwestii podniesionych 50 lat temu przez Güntera Grassa, eksplorują dzisiejsze formy buntu i sprzeciwu jako metody realnego zmieniania rzeczywistości – zarówno te związane z fizyczną obecnością i bezpośrednim uczestnictwem, jak i cyfrowe, zapośredniczone technologicznie i wirtualnie.
Dawid Adrjanczyk (1988), artysta dźwiękowy, twórca projektu Akpatok, z którym wydał trzy albumy, cieszące się dobrymi recenzjami (m.in. HIS Voice, The Quietus, ATTN). Porusza się w obrębie performansu dźwiękowego, live act i sztuki instalacji. Współpracował między innymi z Muzeum Żydów Polskich Polin, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku, Gdańską Galerią Miejską, Centrum Międzykulturowych Inicjatyw Twórczych Rozdroża w Lublinie, Muzeum Narodowym w Warszawie.
Nina Adrjanczyk (1991), artystka wizualna, wokalistka, członkini projektu Akpatok. W swoich pracach audiowizualnych twórczo eksploruje interakcje między głosem, dźwiękiem i obrazem. Wykorzystuje techniki animacji 2D i 3D, elementy improwizacji, przypadku, fascynuje ją niedoskonałość, procesy destrukcji i błędy, poprzez które artystka bada problemy współczesnej rzeczywistości na pograniczu katastrofy ekologicznej, antropocenu i tematyki feministycznej.
Instalacja dźwiękowa składa się z fragmentów wierszy Güntera Grassa wygenerowanych przez syntezator mowy połączonych z elementami perkusyjnymi. Słowa utworów oraz towarzyszące im dźwięki konstruują powstające na żywo struktury rytmiczno-dźwiękowe, które są generowane w oparciu o algorytm, osadzony w środowisku wirtualnej rzeczywistości. Próbki dźwiękowe każdorazowo podlegają przemieszaniu i odtwarzane są w losowy sposób, tworząc samostanowiący się organizm muzyczny. Poddane zostały działaniu destrukcji, wydłużaniu czy rozciąganiu materii dźwiękowej, co podkreśla chwiejny i płynny charakter wartości, stawia też pytania o status imponderabiliów i trwałości świata. Dźwięki, urywane, przetwarzane na żywo, generowane przez syntezator mowy nadają pracy wymiaru posthumanistycznego, wpisują się w pytania o obraz świata w obliczu katastrofy klimatycznej, świata po człowieku, parafrazując tytuł książki Rosi Braidotti.
Artyści proponują odbiorcom doświadczenie wizualno-dźwiękowe dostępne z poziomu przeglądarki internetowej lub – posiadając odpowiednie gogle do projekcji VR – pozwalające na bezpośredni odbiór, poruszając się swobodnie po trójwymiarowej przestrzeni. Wirtualną przestrzeń wypełniają pojedyncze obiekty, wokół których uczestnik może swobodnie krążyć, studiować je, jednocześnie doświadczając pejzażu dźwiękowego, podlegającego ciągłym zmianom, generowanym przez algorytm.
